Parafia pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika, najstarsza polska parafia w Milwaukee, a druga najstarsza w stanie Wisconsin, powstała w południowej części miasta, tzw. South Side, którą Polacy zasiedlali już od lat 40. XIX w., począwszy od tzw. Jones Island, gdzie zamieszkiwali Kaszubi. Byli to głównie imigranci z zaboru pruskiego: Pomorza i Księstwa Poznańskiego.
Znajdowali zatrudnienie jako rybacy, pracownicy fabryk (np. Milwaukee Independent Brewery, Superior Steel Product Company, National Planting Company, Maynard Steel Electric Company, Acme Engineering Company), robotnicy budowlani, farmerzy, rzemieślnicy: bednarze, szewcy oraz sklepikarze i szynkarze. W latach 80. XIX w. Polacy byli drugą największą grupą etniczną w mieście, a ich populacja wynosiła ok. 30 tys. osób. W latach 20. XX w. ich liczba wzrosła do 90 tys. osób.
Centrum polskiej dzielnicy była West Mitchell St., zwana Polish Grand Avenue ze względu na usytuowanie tam polskich sklepów, biur nieruchomości, różnych lokali usługowych. Na terenie polskiej dzielnicy i South Side powstało 9 z dwunastu polskich parafii Milwaukee.
Na początku lat 60. XIX w. społeczność polska w Milwaukee liczyła 30 rodzin. Polacy z racji braku własnej parafii uczęszczali do pobliskich kościołów: niemieckiego pw. Świętej Trójcy i czeskiego pw. św. Piotra. Dodatkowo opiekę duszpasterską (misyjną) sprawował nad nimi ks. Jan Polak, który był inicjatorem organizowania parafii. Ks. Bonawentura Buczyński z miasta Polonia, WI, który przejął po ks. Polaku obowiązki duszpasterskie, sfinalizował proces tworzenia parafialnej wspólnoty. Na spotkaniu w 1866 r. wyłoniono komitet organizacyjny (August Rudziński, Antoni Kochanek, L. Olszewski, M. Krygier, A. Wilczewski) i określono sposób zbierania funduszy. Rozpoczęto je od loterii fantowej, w której główną nagrodą był złoty zegarek przekazany przez jednego z parafian, A. Kochanka. Majątek przyszłej parafii zasilały również datki i dochody pozyskane ze zorganizowanego w kościele Świętej Trójcy koncertu. Za zebrane fundusze w 1866 r. zakupiono budynek luterańskiego kościoła na rogu 5th i Mineral St., który poświęcił bp John Martin Henni. Patronem wspólnoty wybrano św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Była to pierwsza polska parafia założona na terenie miasta i trzecia na terytorium Stanów Zjednoczonych.
Pierwotne zabudowania usytuowano przy Grove St. (5th) i Mitchell St. Do terytorium parafii należała tzw. Jones Island, czyli półwysep na jeziorze Michigan u ujścia rzek Milwaukee, Kinnickinnic i Menomonee, który zamieszkiwało ok. 100 rodzin kaszubskich, zajmujących się rybołówstwem.
W 1871 r. parafianie ze wschodnich części miasta utworzyli własną wspólnotę św. Jadwigi (5 km na północ).
W 1883 r. na skutek przeludnienia nastąpił kolejny podział parafii – zorganizowano wspólnotę pw. św. Jacka (1,5 km na południowy zachód), a w 1888 r. parafie św. Jozafata (1 km na południe) i św. Wincentego a Paulo (2 km na zachód). Teren parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika od jej wezwania nazywano Stanisławowem. Według szacunków Stanisławowo było parafią-matką dla dwudziestu innych wspólnot w Milwaukee i okolicach.
Grupę parafian-założycieli stanowili osadnicy z Prus Zachodnich i zaboru pruskiego z Kaszub, z Pucka, rybacy w liczbie 30 rodzin. W ciągu kilku lat populacja parafii znacząco zwiększyła się, w 1872 r. wynosiła 400 rodzin (1000 osób). Ich liczba szybko rosła w związku z napływem nowych imigrantów z terenów zaboru pruskiego.
Nie ma danych na temat liczebności parafian w kolejnych dekadach, wiadomo jednak, że w 2. poł. XX w. społeczność polska w Milwaukee zajmowała siódme miejsce w USA pod względem liczebności. Od lat 30. język angielski zaczął dominować w niedzielnych kazaniach, a narodowy charakter parafii zacierał się. Dodatkowo, w kolejnych dekadach wzrósł udział osób pochodzenia latynoamerykańskiego w parafialnej społeczności. W latach 60. budowa trasy Interstate 94 biegnącej przez terytorium parafii i tuż obok kościoła wymusiła przesiedlenie tysięcy osób.
Stopniowo zmniejszająca się liczba parafian spowodowała, że władze archidiecezji rozważały zamknięcie parafii. Ożywienie jej działalności nastąpiło w 2007 r., kiedy decyzją abpa Timothy’ego M. Dolana parafia została powierzona pod opiekę Instytutowi Chrystusa Króla (Institute of Christ the King), a w 2008 r. kościół przekształcono w oratorium św. Stanisława, gdzie odprawiane są msze w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego.
POLISH CATHEDRALS Tom I, strony 13-28
WYDAWNICTWO JEST DO NABYCIA WYSYŁKOWO
W KSIĘGARNI TOWARZYSTWA NAUKOWEGO KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO.
LINK DO KSIĘGARNI
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
