1922-10-01
"Jeżeli Gdańsk był wrotami Polski ku morzu, to klucz od tych wrót leżał w Toruniu. Żył Toruń ideją morską Polski, był kluczem Wisły. Dopokąd myśl o Dominium Maris żywie w Polsce, dopotąd Toruń jest pewien najpomyślniejszego rozkwitu. Bo klucz Wisły i morza jest w Toruniu." - pisał w 1928 r. Jan Grabowski
Szkolenie kadr dla morskich sił zbrojnych rozpoczęto w Toruniu 20 marca 1921 r., gdy powołano Tymczasowe Kursy Instruktorskie dla Oficerów Marynarki Wojennej 1 października 1922 r. rozpoczęła działalność Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej, którą w 1925 r. umieszczono w XIX-wiecznych Koszarach Racławickich. Na początku powołano jeden wydział, a pierwszym komendantem szkoły został kmdr por. Adam Mohuczy.
Gdy 18 stycznia 1920 r., po zakończonej epoce zaborów, Toruń - jako pierwsze pomorskie miasto - został przejęty z rąk niemieckich przez wojska polskie Frontu Pomorskiego pod dowództwem gen. Józefa Hallera (zobacz: Polska odzyskuje Pomorze), to już tego samego dnia przybył do Torunia I Batalion Morski i zatrzymał się na kwaterach w Koszarach Racławickich.
W celu szkolenia ochotników do służby w Marynarce Wojennej odrodzonej Rzeczypospolitej wybrano właśnie Toruń z powodu jego możliwości koszarowych oraz istniejącego od 1879 r. Portu Zimowego. W Koszarach Racławickich ulokowano powołaną 9 lutego 1920 r. Kadrę Marynarki Wojennej (złożoną z trzech kompanii) oraz uruchomiono 4-miesięczne kursy oficerskie, na których szkolono oficerów mających służyć na wodach śródlądowych. Kursy te zawieszono 10 lipca i słuchaczy oraz wykładowców wcielono do do tworzonej w Toruniu Flotylli Wiślanej i Pułku Morskiego, który tworzyły 3 bataliony. II Batalion Morski zaczęto formować już w czerwcu 1920 r.
26 października tegoż roku powstał w Toruniu Port Wojenny oraz Warsztaty Techniczne dla Flotylli Wiślanej. Bazą dla Portu Wojennego był pochodzący z 1879 r. Port Zimowy. Tutaj stacjonowały monitory, duże uzbrojone statki i uzbrojone motorówki, była baza nurków, jednostki szkolne oraz holowniki i inny tabor portowy. Flotylla Wiślana brała udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.
Już w 1922 r. zaczęto przystępować do powolnej likwidacji Flotylli Wiślanej. Powodem był brak zagrożenia na Wiśle w tamtym okresie, jak również prawdopodobnie względy ekonomiczne. Całkowita likwidacja Flotylli Wiślanej nastąpiła w 1925 r., prawie wszystkie jednostki przekazano do Pińska wzmacniając Flotyllę Pińską.
Gdy na rozkaz Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w lipcu 1925 r. rozwiązano Flotyllę Wiślaną jej miejsce w Koszarach Racławickich zajęła Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej.
Jej powołanie wiąże się z chlubnymi morskimi tradycjami Torunia. Szkoła powstała 1 października 1922 r. w Toruniu, który jako jedyne miasto wtedy posiadał odpowiednią bazę lokalową i kadrę nauczycielską. Dzięki temu Toruń stał się kolebką nowoczesnej kadry polskiej marynarki wojennej.
Jednak szkolenie oficerskie rozpoczęto w Toruniu już wcześniej, powołaniem w marcu 1921 r. 2-letnich Tymczasowych Kursów Instruktorskich dla Oficerów Marynarki Wojennej z siedzibą przy ul. Fredry 6/8 na Bydgoskim Przedmieściu (będącą później rezydencją wojewodów pomorskich).
W 1925 r. Szkołę przeniesiono do dawnych tzw. Koszar Racławickich nad Wisłą. W 1928 r. zmieniono dotychczasową nazwę szkoły, tytułując ją Szkołą Podchorążych Marynarki Wojennej, dając tym samym wyraz szacunku dla tradycji szkół wojskowych Królestwa Kongresowego.
Początkowo przyjmowani byli tylko żołnierze: absolwenci szkół podchorążych, podoficerowie Marynarki Wojennej z maturą oraz oficerowie do stopnia kapitana z innych formacji wojskowych. Dopiero w roku 1926 szkoła otworzyła się także na uczniów cywilnych. Do egzaminów wstępnych dopuszczano młodzież po maturze, z kategorią zdrowia „A bez zastrzeżeń”. Na egzaminie konkursowym kandydat musiał wykazać się przede wszystkim bardzo dobrą znajomością matematyki. Nie mniej ważne były sprawdziany z języka obcego i wybranych przedmiotów ogólnych oraz badania psychotechniczne (sprawdzano m. in.: szybkość orientacji, trafność decyzji, pamięć i odwagę). Wraz z rejsem kandydackim stwarzało to gęste sito na drodze do otrzymania zaszczytnego tytułu podchorążego. Przyjmowano ok. 20-30 kandydatów rocznie z liczby kilkukrotnie większej. Nie wszyscy docierali również do promocji.
Początkowo szkoła miała 1 wydział - Morski (oficerowie nawigacyjno-pokładowi). W 1932 r. utworzono drugi - Wydział Techniczny, a w 1935 r. trzeci: Wydział Administracyjny. Nauka trwała 3 lata i 3 miesiące, a na wydziale administracyjnym 2 lata i 9 miesięcy.
Prawie wszyscy oficerowie polskiej marynarki wojennej uczestniczący w walkach podczas II wojny światowej byli absolwentami lub instruktorami czy wykładowcami tej toruńskiej szkoły. Wielu oficerów znalazło się w 1939 r. w niewoli niemieckiej lub radzieckiej. 58 zostało zamordowanych w Katyniu, Kozielsku lub Charkowie.
Ze wszystkich flot Zjednoczonych Narodów żadna nie walczyła lepiej w warunkach najcięższych trudności operacyjnych niż Polska Marynarka Wojenna - pisał Brian Tunstall (1900-1970), brytyjski historyk i pisarz.
KONTRADMIRAŁ ADAM MOHUCZY W DZIALE HISTORIA-KULTURA PAI
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.