1921-02-04    

Polonia Restituta

Order Odrodzenia Polski

4 lutego 1921 r. Sejm ustanowił Order Odrodzenia Polski - po łacinie zwany Polonia Restituta - w celu nagrodzenia zasług położonych w służbie dla Państwa i społeczeństwa. W myśl ustawy sprzed 95 lat odznaczani mogą być nim obywatele „nieskazitelnego charakteru i sumiennej pracy, którzy zasłużyli się szczególnie Ojczyźnie przez dokonanie czynów wybitnych” (Dz.U.RP Nr 24 z 1921 r.).

Początkowo nowe odznaczenie miało nosić nazwę Bene Merenti, czyli "Dobrze Zasłużonym", ale w ostatnim momencie zmieniono ją na Polonia Restituta. Nowe odznaczenie zajęło trzecie miejsce w hierarchii polskich orderów, ustępując tylko Orderowi Orła Białego i Virtuti Militari. Sejm odnowił również Order Orła Białego.

Order Odrodzenia Polski jest nadawany osobom, które zasłużyły się Polsce zwłaszcza poprzez:

1. wybitne osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju działalności państwowej i publicznej;
2. szczególne zasługi dla umacniania suwerenności i obronności kraju;
3. szczególne zasługi dla rozwoju gospodarki narodowej, służby publicznej oraz wybitną twórczość naukową, literacką i artystyczną;
4. wybitne zasługi dla rozwoju współpracy Rzeczypospolitej Polskiej z innymi państwami i narodami.

Order ten dzieli się na 5 klas:

klasa I Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski,
klasa II Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,
klasa III Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
klasa IV Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
klasa V Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Na straży honoru Orderu stoi Kapituła Orderu Odrodzenia Polski składająca się z Wielkiego Mistrza Orderu i ośmiu członków Kapituły, powoływanych przez Wielkiego Mistrza na pięć lat. Zgodnie z ustawą o orderach i odznaczeniach prezydent RP, z tytułu wyboru na ten urząd, staje się Kawalerem Orderu Odrodzenia Polski klasy I i przewodniczy Kapitule jako Wielki Mistrz Orderu. Kapituła wybiera ze swojego grona Kanclerza Orderu i Sekretarza Kapituły.

Order Orła Białego

Order Orła Białego został w II RP nie tyle ustanowiony (choć taka była litera ustawy), co przywrócony. Odznaczenie zostało ustanowione 1 listopada 1705 roku przez króla Augusta II Mocnego. Wcześniej próbę stworzenia polskiego odznaczenia podjął Władysław IV Waza. Order Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny zatwierdził nawet papież, ale wyróżnienie nie zostało nikomu nadane ze względu na opór szlachty, która w nadawaniu odznaczeń dopatrywała się złamania złotej zasady równości szlacheckiej.