1888-12-30 1974-08-22
Człowiek, który zbudował II Rzeczpospolitą
Minister przemysłu i handlu II Rzeczypospolitej, minister skarbu, wicepremier. W czasie I wojny światowej był żołnierzem Legionów Polskich. Od 1921 r. wykładał na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Karierę polityczną rozpoczął po przewrocie majowym. W 1926 r. otrzymał stanowisko ministra przemysłu i handlu w rządzie Kazimierza Bartla. Rozbudował port w Gdyni.
Eugeniusz Kwiatkowski był autorem koncepcji handlu morskiego. Przyczynił się do znacznego rozwoju polskiego przemysłu chemicznego. Wpłynął na umocnienie niezależności gospodarczej Polski. W latach 1935-1939 był wicepremierem i ministrem skarbu. W 1939 r. wraz z rządem opuścił Polskę. Był obrońcą praw Polski do Górnego Śląska. Po wojnie mieszkał w Krakowie. Pracował jako wykładowca uniwersytecki i zajmował się działalnością naukową. Jego popiersie znajduje się w ogrodach Łazienek Królewskich.
Eugeniusz Kwiatkowski przyszedł na świat w Krakowie 30 grudnia 1888 r. Wkrótce rodzina Kwiatkowskich zamieszkała w Czernichowcach koło Zbaraża (obecnie Ukraina). Naukę po szkole powszechnej kontynuował w Gimnazjum we Lwowie, skąd po śmierci ojca, z inicjatywy matki, przeniesiony został do prywatnego gimnazjum w Bąkowicach pod Chyrowem. W 1907 r. otrzymał świadectwo dojrzałości z wyróżnieniem. Pierwszy rok studiów spędził na Wydziale Chemii Politechniki Lwowskiej, na dalsze studia wyjechał do Monachium. Dyplom inżyniera chemii uzyskał w 1912 r. W czasach studenckich aktywnie działał na rzecz Polskich Drużyn Strzeleckich oraz organizacji niepodległościowych "Zet" i "Zarzewie". W 1913 r. ożenił się z Leokadią Glazer i przeprowadził się do Lublina, gdzie pracował jako wicedyrektor prywatnej gazowni.
W czasie I wojny światowej Eugeniusz Kwiatkowski walczył w oddziałach Legionów Polskich oraz współpracował z Polską Organizacją Wojskową. W 1919 r. otrzymał posadę w Ministerstwie Robót Publicznych, gdzie opracował plan modernizacji przemysłu chemicznego za pomocą krajowych surowców: gazu ziemnego, węgla i ropy naftowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Kwiatkowski był pracownikiem oddziału chemicznego Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W 1921 r. rozpoczął pracę jako wykładowca na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Dwa lata później zaczął pełnić funkcję dyrektora technicznego Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie.
Kariera polityczna Eugeniusza Kwiatkowskiego zaczęła się w 1926 r., kiedy na wniosek prezydenta Mościckiego otrzymał nominację na ministra skarbu i wicepremiera do spraw gospodarczych. Minister Kwiatkowski był pomysłodawcą budowy portu w Gdyni. Z jego inicjatywy powstała również fabryka związków azotowych w podtarnowskich Mościcach. Cały czas podkreślał znaczącą rolę rozwoju handlu morskiego oraz powstania Dalekomorskiej Floty Rybackiej.
W latach 1931-1935 Kwiatkowski był dyrektorem Państwowych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach. Zrezygnował ze stanowiska dla teki wicepremiera i ministra handlu, którą objął w 1935 r. W tym czasie wspierał utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz modernizację obronności i przemysłu.
Z inicjatywy Kwiatkowskiego zwiększono wydajność Staropolskiego Okręgu Przemysłowego oraz rozpoczęto w 1936 roku budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego, który częściowo wchłonął swego poprzednika. Minister zbudował też fabryki zbrojeniowe w Ostrowcu i Skarżysku, inwestował w sektor energetyczny, lotniczy, papierniczy, hutniczy i radiokomunikacyjny (był zresztą wielkim entuzjastą radia). W 1926 roku nakazał stworzenie wspomnianych już Zakładów Azotowych w Mościcach, które rychło stały się głównym dostawcą nawozów dla polskiego rolnictwa. Firma ta, nawiasem mówiąc, istnieje po dziś dzień jako Grupa Azoty S.A. i jest największym w Polsce koncernem chemicznym.
Całkiem skutecznie udało się Kwiatkowskiemu przeprowadzić polską gospodarkę przez tzw. wojnę celną, trwającą między Rzeczpospolitą a Niemcami w latach 1925–1934. Podejmował też intensywne działania w celu zdobycia kolejnych rynków zbytu dla polskiego eksportu. W celu zwalczania skutków kryzysu prowadził, zgodnie z ówczesną modą, szeroko zakrojone prace infrastrukturalne.
Skala tego wyzwania była trudna do wyobrażenia, obejmowała bowiem reorganizację sieci tranzytowej na terenie całego kraju. Jedną z najważniejszych inwestycji była zbudowana we współpracy z Banque des Pays du Nord oraz koncernem Schneidera magistrala węglowa, tzw. węglówka. Jej planowanie rozpoczęto w roku 1928 w związku ze wspomnianą już wojną celną. Łączyła ona Śląskie Zagłębie Węglowe z nowobudowaną Gdynią.
Budowa portu w Gdyni, rozpoczęta w 1926 roku, uważana jest za jedną z trzech największych, obok COP-u i węglówki, inwestycji II RP. Choć prace nad jej powstaniem prowadził już wcześniej inż. Tadeusz Wenda, dopiero wejście do rządu Kwiatkowskiego zagwarantowało całemu przedsięwzięciu odpowiedni rozmach. Minister był „dobrym duchem” tej inwestycji: nadzorował prace budowlane i zabezpieczał na ich prowadzenie odpowiednie środki i zasoby ludzkie.
Powody decyzji o budowie Gdyni są proste do wyjaśnienia: większość ocalałego po Wielkiej Wojnie przemysłu znajdowała się na terenie Królestwa Polskiego i była nakierowana na wewnętrzny, rosyjski rynek zbytu. Upadek imperium Romanowów zamknął ten kierunek eksportu, a narastające tarcia na linii Berlin–Warszawa uniemożliwiały zyskowny handel z zachodnim sąsiadem. Konieczne było więc szukanie dalszych rynków zbytu, te zaś osiągalne były tylko za pośrednictwem transportu morskiego. Faktyczne odcięcie Polski od Gdańska przez Ligę Narodów poskutkowało koniecznością wybudowania od zera nowoczesnego portu o wielkiej zdolności przeładunkowej.
Już samo tylko to było imponującym wyczynem, a szły za nim także: rozwój rybołówstwa, powstanie polskiej marynarki handlowej i pasażerskiej oraz Szkoły Morskiej w Tczewie i tak dalej. Wszystko to leżało w obszarze zainteresowań Kwiatkowskiego, a dokonywano tego wszystkiego w kraju bez szerszych tradycji morskich.
Podczas II wojny światowej Kwiatkowski był internowany w Rumunii. Powrócił do kraju po wojnie i przyjął posadę kierownika Delegatury Rządu ds. Odbudowy Wybrzeża oraz przewodniczącego Komisji Planu Rozbudowy Trójmiasta. W latach 1947-1952 był posłem na Sejm Ustawodawczy, jednak odsunięto go od działalności politycznej z powodu konfliktu z władzami komunistycznymi.
Przez resztę życia Kwiatkowski mieszkał w Krakowie, gdzie zajmował się działalnością naukową. Był wykładowcą, pisał artykuły do czasopism fachowych i należał do wielu towarzystw naukowych.
Uroczystości pogrzebowe zmarłego 22 sierpnia 1974 r. Eugeniusza Kwiatkowskiego odbyły się 28 sierpnia na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Przewodniczył im kardynał Karol Wojtyła.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.