1873-11-21     1953-07-18

Tytus Filipowicz

Tytus Filipowicz (ur. 21 listopada 1873[2] w Warszawie, zm. 18 lipca 1953 w Londynie) – polski działacz polityczny, dyplomata, publicysta. Przed I wojną światową jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej. Jako kierownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych 16 listopada 1918 r. podpisał depeszę notyfikującą powstanie państwa polskiego. Chargé d’affaires w RFSRR (1921), poseł i następnie ambasador RP w Stanach Zjednoczonych (1929–1932). Członek loży wolnomularskiej w Warszawie w czasach II Rzeczypospolitej, założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku

Ukończył szkołę górniczą w Dąbrowie Górniczej. Następnie pracował jako sztygar w kopalni „Flora”. W 1897 został redaktorem socjalistycznego pisma „Górnik”. Początkowo działał w ramach PPS na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, a przed I wojną światową stał się jednym z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej. Prowadził niepodległościową propagandę w Londynie (w socjalistycznym czasopiśmie „Przedświt”), gdzie ukończył Szkołę Nauk Politycznych. W ramach PPS–u współpracował blisko z Józefem Piłsudskim. Razem z Piłsudskim udał się w 1904 r. do Japonii w celu pozyskania tamtejszych władz dla sprawy polskiej. W latach 1907–1914 działał w PPS Frakcji Rewolucyjnej. W 1915 r. został oddelegowany do prowadzenia w Warszawie nieoficjalnego przedstawicielstwa Naczelnego Komitetu Narodowego. Funkcję tę pełnił do 20 maja 1916 r., kiedy to został aresztowany przez okupacyjne władze niemieckie. Na początku 1917 r. pełnił funkcję referenta prawno-historycznego w Departamencie Stanu Tymczasowej Rady Stanu. Jednocześnie pracował w nieoficjalnym biurze prasowym przy przedstawicielu austro-węgierskiego Armeeoberkommando w Warszawie, płk. Paiču. W związku z tym w maju 1917 r. został ponownie aresztowany przez niemiecką policję i zwolniony pod warunkiem wyjazdu do Krakowa.

W okresie od czerwca do grudnia 1917 r. kierował biurem informacyjnym Naczelnego Komitetu Narodowego w Wiedniu, zaś od stycznia do listopada 1918 r. pełnił funkcję zastępcy przedstawiciela Rady Regencyjnej w Wiedniu[8]. W dniach 16-17 listopada 1918 r. kierował Ministerstwem Spraw Zagranicznych. W okresie od 18 listopada do 13 grudnia 1918 r. pełnił funkcję wiceministra w MSZ.

W latach 1921–1933 pełnił kolejno funkcje: przewodniczącego „Misji specjalnej na Kaukaz Południowy” w randze ministra pełnomocnego III klasy[b], chargé d’affaires w RFSRR (1921), posła w Finlandii, posła w Belgii, posła, następnie ambasadora w USA (1929–1932), od 1930 również posła w Meksyku.

Po powrocie z misji w Waszyngtonie przeniesiony w 1933 w stan spoczynku. Inicjator i prezes Ligi Odrodzenia Gospodarczego, przekształconej w styczniu 1936 w Polską Partię Radykalną. W grudniu 1937 zgłosił akces do Klubu Demokratycznego. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę wyjechał do Francji. W latach 1941–1942 i 1949–1953 był członkiem Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. W styczniu 1937 był prezesem komitetu głównego Polskiego Czerwonego Krzyża.

Po II wojnie światowej pozostał na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii. Pełnił obowiązki przewodniczącego Polskiego Stronnictwa Demokratycznego (1945–1947), z którego został wykluczony w 1947 za poparcie udzielone Augustowi Zaleskiemu.

Zmarł w Londynie 18 lipca 1953