1916-03-17     1987-02-07

Czesław Wołłejko

Aktor i reżyser teatralny

17 marca 1916 roku w Wilnie urodził się aktor i reżyser teatralny, Czesław Wołłejko. Pochodził z artystycznej rodziny – jego ojciec był tancerzem. Debiutował w wieku 23 lat w teatrze w Grodnie, tuż po wybuchu II wojny światowej, w sztuce "Panna Maliczewska" w reżyserii Aleksandra Węgierko. Podobno reżyser zachwycił się młodym aktorem i nazwał go "istnym cherubinem". Jego debiutem filmowym była tytułowa rola w „Młodości Chopina” w 1951 roku. Najbardziej znany z roli barona Krzeszowskiego w serialu Lalka.

Na scenie debiutował w 1939 roku w Grodnie. Czesław Wołłejko szukał wówczas zajęcia w tamtejszym Państwowym Teatrze Polskim BSRR, którego założycielem i dyrektorem był przedwojenny reżyser teatralny – Aleksander Węgierko. Zachwycony młodym aktorem Węgierko dał mu pierwszy teatralny angaż w komedii Panna Maliczewska Gabrieli Zapolskiej – tym występem początkujący Wołłejko oczarował publiczność i rozpoczął karierę teatralną. Teatr Polski został wkrótce przeniesiony przez władze do Białegostoku, gdzie w 1940 roku Wołłejko skończył studio aktorskie. Po wkroczeniu na te tereny wojsk niemieckich Aleksander Węgierko zniknął w niewyjaśnionych okolicznościach, a Wołłejko osiedlił się w Grodnie ze swoją pierwszą żoną, Haliną Czengery, i pracował jako kelner w restauracji Lux.

W 1944 i 1945 roku Wołłejko zaczął grać w Teatrze Wojska Polskiego w Lublinie, a potem w Łodzi. Pierwszą jego rolą był Kacper w Weselu w reżyserii Jacka Woszczerowicza. Rok później wziął udział w łódzkiej Elektrze[3] Jana Giraudoux – spektaklu reżyserowanym przez Edmunda Wiercińskiego, jednak wkrótce przedstawienie zostało zdjęte po oskarżeniach o gloryfikację powstania warszawskiego.

Również w 1946 roku, już w Poznaniu, Czesław Wołłejko zagrał Chlestakowa w Rewizorze[4] w reżyserii Karola Borowskiego, oraz dwie role komediowe – w Domu otwartym i w Wiele hałasu o nic. Od 1948 roku namówiony przez Arnolda Szyfmana Czesław Wołłejko był już aktorem Teatru Polskiego. W 1949 roku Aleksander Zelwerowicz reżyserował w Teatrze Polskiego Radia Pana Jowialskiego – tam Czesław Wołłejko wcielił się w rolę Wiktora i dał się poznać publiczności warszawskiej. W tym samym roku Wołłejko zagrał Alfreda w inscenizacji Bogdana Korzeniewskiego w Mężu i żonie, w 1950 roku zaś zagrał rolę tytułową w Don Juanie Moliera, także w reżyserii Korzeniewskiego. To przedstawienie zostało zdjęte przez władzę po 20 spektaklach, lecz aktor zdążył zrobił wrażenie na krytykach i publiczności. W 1952 roku Wołłejko zagrał rolę tytułową w Fircyku w zalotach, w 1953 Albina w Ślubach panieńskich oraz Szczęsnego w Horsztyńskim w reżyserii Edmunda Wiercińskiego. Zagrał także Lorenzaccia – rolę tytułową w spektaklu w reżyserii Wiercińskiego. W 1956 roku wcielił się w Szopena w Lecie w Nohant Iwaszkiewicza w reżyserii Marii Wiercińskiej.

W kolejnych latach zagrał w słuchowisku według komedii Alfreda De Musseta Barberyna w reżyserii Wojciecha Maciejewskiego, a z Niną Andrycz w roli tytułowej – był to rok 1962. Pojawił się także w Grubych rybach według komedii Michała Bałuckiego w reżyserii Zbigniewa Kopalki. W tej sztuce partnerował mu m.in. Gustaw Lutkiewicz. W 1967 roku grał w przedstawieniu Jerzego Kreczmara w Panu Jowialskim Fredry – tam zagrał rolę Szambelana. W 1969 roku przeszedł do Teatru Współczesnego, gdzie w Wielkim człowieku do małych interesów w reżyserii tego samego reżysera zagrał Jenialkiewicza. W Teatrze Współczesnym zagrał męża w Szczęśliwym wydarzeniu Mrożka i cara w Kordianie, a w przedstawieniu Wiśniowy sad w reżyserii Macieja Prusa wcielił się w rolę Gajewa. W 1974 roku zagrał także w Królu w kraju rozkoszy – w tym słuchowisku reżyserowanym przez Zbigniewa Kopalko wystąpił u boku m.in. Jerzego Szmidta i Alicji Wyszyńskiej.

Przez krótki okres występował w Teatrze Ateneum – tam grał Ignacego Krasickiego w Wielkim Fryderyku Adolfa Nowaczyńskiego, Fouchégo w Thermidorze Stanisławy Przybyszewskiej, księcia Adama Czartoryskiego w Tryptyku listopadowym Wyspiańskiego w reżyserii Janusza Warmińskiego i króla Stanisława Augusta w Polonezie Jerzego Sity w reżyserii Warmińskiego – tę ostatnią rolę w 1981 roku. W następnych latach Wołłejko wrócił do warszawskiego Teatru Współczesnego, gdzie grał Oberona w Śnie nocy letniej Szekspira w reżyserii Macieja Englerta, ojca w Ślubie Gombrowicza w reżyserii Krzysztofa Zaleskiego, w sztuce Jak się kochają Ayckbourna, w Trzech siostrach, oraz, w 1986 roku, Händela w Kolacji na cztery ręce Barza – to przedstawienie również reżyserował Maciej Englert.

Jako aktor filmowy Czesław Wołłejko zadebiutował w 1951 roku wcielając się w rolę Fryderyka Chopina w filmie Aleksandra Forda Młodość Chopina. Kolejną rolą w filmie, dopiero w 1960 roku, był tytułowy Szczęściarz Antoni w komedii Haliny Bielińskiej i Włodzimierza Haupe. Od tego momentu cyklicznie pojawiał się w filmach, takich jak: Czarne skrzydła, Kopernik Czesława i Ewy Petelskich, Zaklęte rewiry i Trędowata. Grał także rozmaite role w serialach telewizyjnych, m.in. w Stawce większej niż życie, Przygodach pana Michała, Lalce z 1977 roku i Rodzinie Połanieckich.

Występował również w Teatrze Telewizji, m.in. w Odprawie posłów greckich, Kandydzie, W poszukiwaniu straconego czasu oraz Cudzoziemce i Zemście. Od lat 60. zajmował się też reżyserią przedstawień oraz wykładał na Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi.

Aktor zmarł 7 lutego 1987 roku na zawał serca. Wołłejko odszedł w czasie intensywnych przygotowań do roli Wolanda w Mistrzu i Małgorzacie – sztuce wystawianej na deskach warszawskiego Teatru Współczesnego. Jego rolę przejął Krzysztof Wakuliński. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Zdjęcie: https://pl.pinterest.com/, kolor: PAI