1962-03-09 0000-00-00
Roman Polański
Rok 1962 9 marca. Na ekrany kin, bez oficjalnej premiery wchodzi film, który nie miał prawa być zrealizowany w Polsce ludowej. Mowa o "Nożu w wodzie" Romana Polańskiego. Dlaczego? Współcześnie analizując fabułę nie ma w niej niczego nadzwyczajnego. Psychologiczna rozgrywka między dobrze "ustawionym" dziennikarzem sportowym - zagraniczny samochód, jacht, atrakcyjna młoda małżonka a młodym mężczyzną bez przeszłości zbuntowanym "młodym gniewnym", cynikiem gardzącym romantycznymi uczuciami (to motyw kina zachodniego w owym czasie). A może to tylko pozór? Stawką są względy kobiety której - w domyśle - zaimponował status starszego partnera.
I cóż w tym złego? Dlaczego film wywołał oburzenie władz? Otóż nie odpowiadał propagandowemu wizerunkowi zarówno Polski jak i obywateli. Mieli być zatroskani o przyszłość socjalistycznej ojczyzny, wszyscy materialnie zunifikowani a tu nagle reżimowy dziennikarz odstaje od reszty, nikt nie rozmawia o wydajności pracy tylko zajmuje się jakimiś burżuazyjnymi fanaberiami. Zazdrość to uczucie obce awangardzie ludzkości.
Władysław Gomułka wyraził się jasno: ten film to "nieprawdziwy, pesymistyczny obraz społeczeństwa, oparty na zachodnich wzorcach". Nie mogło być gorszej wówczas recenzji.
Fala krytyki po debiutanckim filmie stała się dla Polańskiego przyczyną decyzji o wyjeździe z kraju. Paradoksalnie otworzyła mu drogę do międzynarodowej kariery. Co prawda w 1964 r., w kategorii obraz nieanglojęzyczny, walkę o statuetkę Akademii Filmowej "Nóż w wodzie" przegrał z filmem "Osiem i pół" Federico Felliniego, ale nazwisko reżysera wywołało duże zainteresowanie.
Ocenia się, że "Nóż w wodzie" jest jednym z najlepszych, jeżeli nie najlepszym filmem Polańskiego i fenomenem wśród reżyserskich debiutów w skali światowej. Z pewnością dla polskiego widza bliski klimatem bez względu na upływ czasu.
Nóż w wodzie – polski film psychologiczny z 1961 roku w reżyserii Romana Polańskiego zrealizowany na podstawie scenariusza autorstwa Polańskiego, Jerzego Skolimowskiego i Jakuba Goldberga. Pełnometrażowy debiut Polańskiego jest psychodramą rozgrywającą się pomiędzy trzema osobami – małżonkami Krystyną i Andrzejem oraz tajemniczym chłopakiem – w posezonowym pejzażu mazurskich jezior.
Zrealizowany na Mazurach film Polańskiego otrzymał nagrodę FIPRESCI na festiwalu w Wenecji i nominację do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, co zapoczątkowało międzynarodową karierę reżysera. Natomiast w Polsce obraz został odrzucony przez ówczesną krytykę filmową i oficjalnie potępiony przez władze, toteż Polański wyemigrował do Francji. Współcześnie Nóż w wodzie ma opinię jednego z najlepszych filmów polskich, o czym świadczy plebiscyt przeprowadzony wśród twórców i popularyzatorów kultury filmowej przez Muzeum Kinematografii w Łodzi, w którym film Polańskiego znalazł się na czwartym miejscu.
FABUŁA
Dziennikarz sportowy Andrzej wyjeżdża ze swoją znacznie młodszą żoną Krystyną na wypoczynek na Mazury. Prowadzony przez niego peugeot zostaje nagle zatrzymany przez przygodnego autostopowicza. Brawura chłopaka imponuje Andrzejowi, więc decyduje się zabrać go ze sobą. Na miejscu na całą trójkę czeka okazały jacht „Christine”, którym wybierają się w rejs po jeziorze. Światopoglądy dziennikarza i autostopowicza bardzo się różnią. Andrzej, który ma wysoką pozycję społeczną i jest ustawiony życiowo, podejmuje współzawodnictwo z młodzieńcem, który dysponuje jedynie odwagą oraz nożem sprężynowym.
Podczas burzy cała trójka chroni się pod podkład, a atmosfera gęstnieje. Poniżany przez Andrzeja chłopak wdaje się z nim w kłótnię, podczas której nóż ląduje w wodzie, a Andrzej spycha młodzieńca do wody. Zdenerwowany mężczyzna szuka ciała. Kiedy jednak go nie odnajduje, płynie do brzegu by szukać pomocy. W czasie jego nieobecności chłopak wraca na pokład jachtu, gdzie została Krystyna. Początkowo zaskoczona jego pojawieniem się, okazuje zdenerwowanie, ale później dochodzi między nimi do zbliżenia. O poranku Krystyna płynie do przystani, gdzie informuje Andrzeja, że go zdradziła. Ten nie chce, a przede wszystkim nie może, uwierzyć, że to zrobiła. Zakończenie filmu jest niejednoznaczne – małżonkowie wracają samochodem i zatrzymują się na skrzyżowaniu – Andrzej nie może zdecydować się, czy udać się do domu, czy na komisariat milicji
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.