1918-11-06 0000-00-00
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej
W nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku w Lublinie został powołany do życia Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Jego premierem został przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej Ignacy Daszyński.
Pierwszy, w pełni niezależny od zaborców polski rząd, nieprzypadkowo powstał właśnie w Lublinie. Miasto było drugim co do liczby mieszkańców miastem Królestwa Polskiego. Od końca XIX wieku przeżywało rozkwit gospodarczy za sprawą dużej koncentracji przemysłu. Wielu mieszkańców znalazło zatrudnienie właśnie w przemyśle. Lublin był jednym z pierwszych miast, w których powstały struktury Polskiej Partii Socjalistycznej. Ponadto popularnością cieszyła się tam osoba Józefa Piłsudskiego i Polska Organizacja Wojskowa. Ze względu na wielokulturowość miasta niskie poparcie miała Narodowa Demokracja.
Pod koniec Wielkiej Wojny, nazwanej później I wojną światową, stało się jasne, że w sytuacji politycznej ziem polskich, będących od 123 lat pod zaborami, muszą nastąpić istotne zmiany. Konflikt między państwami zaborczymi sprzyjał propagowaniu idei i podejmowaniu czynów niepodległościowych. Pod koniec października 1918 r. na ziemiach polskich, ale także na obczyźnie, funkcjonowało kilka ośrodków politycznych przygotowujących się do przejęcia władzy w odradzającym się państwie polskim.
Jeszcze w listopadzie 1916 r. cesarze Austrii i Niemiec proklamowali manifest ogłaszający powstanie Królestwa Polskiego z ziem odebranych Rosji, jednakże bez ustalenia konkretnych granic. Władzą zwierzchnią sprawowała w nim Tymczasowa Rada Stanu, a następnie Rada Regencyjna. Na terenie zaboru austriackiego powstały pod koniec października 1918 r. Polska Komisja Likwidacyjna z siedzibą w Krakowie oraz Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. Natomiast ugrupowania wiążące nadzieję na odzyskanie niepodległości z państwami Ententy utworzyły w Lozannie 15 sierpnia 1917 r. Komitet Narodowy Polski, którego ostateczną siedzibą został Paryż.
W takiej sytuacji politycznej przedstawiciele stronnictw popierających więzionego w Magdeburgu Józefa Piłsudskiego (PPS-Frakcja Rewolucyjna, Polskie Stronnictwo Niezawisłości Narodowej, Polska Organizacja Wojskowa, PSL-Wyzwolenie) skupieni w zakonspirowanej Organizacji A proklamowali w Lublinie w nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Urząd premiera otrzymał socjalista Ignacy Daszyński. Rząd miał sprawować władzę do chwili zwołania Sejmu Ustawodawczego. Skład rządu lubelskiego przesądził o lewicowym charakterze programu działania przedstawionego w Manifeście zatytułowanym „Do ludu polskiego”. Pod manifestem zostały zamieszczone nazwiska członków rządu (Tomasz Arciszewski, Ignacy Daszyński, Medard Downarowicz, Marian Malinowski, Jędrzej Moraczewski, Tomasz Nocznicki, Julian Poniatowski, Wacław Sieroszewski, Błażej Stolarski, Stanisław Thugutt oraz Bronisław Ziemęcki), a także nazwiska Gabriela Dubiela i Wincentego Witosa z PSL-Piast, którzy w obradach nie uczestniczyli. Zamieszczenie ich nazwisk miało na celu stworzenie wrażenia szerokiego poparcia politycznego dla nowopowstałego rządu. Funkcję naczelnego komendanta wszystkich wojsk polskich, do czasu powrotu Piłsudskiego, objął jego zastępca płk. Edward Rydz – Śmigły.
Działalność Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej była krótkotrwała. Już 10 listopada 1918 r. z internowania powrócił do Piłsudski. Dzień później premier Daszyński wraz z płk. E. Rydzem – Śmigłym udali się do Warszawy, wyzwalającej się spod okupacji niemieckiej. Tam też, na wyraźne żądanie Piłsudskiego, Ignacy Daszyński złożył dymisję kierowanego przez siebie rządu.
Tekst Manifestu „Do Ludu Polskiego”, który został wydrukowany w znacznej liczbie egzemplarzy, jest przechowywany w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie. Zawiera on program Tymczasowego Rządu, który ogłaszał powstanie państwa polskiego, składającego się ze wszystkich ziem zamieszkałych przez ludność polską. Wprowadzano m.in. ośmiogodzinny dzień pracy, równość wobec prawa, wolności obywatelskie (wolność sumienia, druku, słowa, zgromadzeń, związków zawodowych i strajków) i pięcioprzymiotnikowe prawo wyborcze.
Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.